Design for the Real World

Het grotere geheel (uit de tentoonstelling)

9 november 2020
Artikel

Het laatste deel van de tentoonstelling ‘Victor Papanek: The Politics of Design’ laat zien hoe hedendaagse ontwerpers zich verhouden tot de thema’s van Papanek. Hier vind je de tentoonstellingstekst.

Voor Victor Papanek ging design veel verder dan het individuele object. Hij beschouwde design eerder als systeem en proces, als een integrale handeling die disciplines overstijgt, en waarin alles wat ons omringt weerspiegeld wordt. Alles is met elkaar verbonden – overconsumptie, milieuvervuiling en sociaal onrecht. Dit wereldbeeld, dat vandaag in al zijn complexiteit relevanter is dan ooit, weerspiegelde duidelijk de invloed van Papaneks belangrijkste mentor, Richard Buckminster Fuller. Net als Fuller geloofde Papanek in de functionaliteit van de intelligente bouwprincipes zoals hij die in de natuur vond. Samen met zijn studenten onderzocht hij ze nauwgezet. De fascinatie voor natuurlijke processen beleeft vandaag een renaissance in bio-design, waarbij design samengaat met synthetische biologie.

Maar in tegenstelling tot Buckminster Fuller geloofde Victor Papanek niet in technologie als een oplossing voor de problemen van de wereld. How Things Don’t Work (‘Hoe dingen niet werken’) is de titel van een boek dat hij in 1974 samen met James Hennessey publiceerde.

Ook vandaag nog zijn er twee verschillende opvattingen: terwijl er in Silicon Valley nog steeds techno-euforie heerst, zijn kritische designers en kunstenaars zoals Forensic Architecture, Julian Oliver of het vrouwencollectief Hyphen-Labs begonnen de negatieve impact van technologie op de samenleving tegen te gaan aan de hand van de technologie zelf.

Victor Papanek geloofde in de kracht van samenwerking en in de verantwoordelijkheid die wij als mensen voor elkaar hebben. “Ik ontwerp niet in m’n eentje. Of toch bijna nooit,” zei hij tijdens een lezing in 1971. “In de meeste gevallen vind ik design veel te moeilijk voor één persoon. Het moet in teamverband gebeuren.” Dat is een instelling die ook vandaag relevant is. Als we de wereld willen redden, dan lukt ons dat enkel samen.