12 januari 2020 13.30 uur

Stunde Null, na 1945

Lezing — Design van het Derde Rijk

Design Museum Den Bosch biedt iedere zondagmiddag een publiekscollege bij de tentoonstelling Design van het Derde Rijk. Alle colleges starten om 13.30 uur.

Net zoals in de tentoonstelling Design van het Derde Rijk tonen en analyseren de sprekers in de collegereeks de manier waarop vormgeving door de nazi’s is gebruikt om zuiverheid na te streven en het nazisme aantrekkelijk te maken. Design vormt hiermee een sleutel tot inzicht in de razendsnelle en angstaanjagende ontwikkeling van het Derde Rijk.

Ieder college begint met een korte historische introductie, waarna aan de hand van objecten uit de tentoonstelling de thema’s verder uitgewerkt worden.

De colleges zijn los te volgen, maar ook als reeks. Natuurlijk kan je ze combineren met een bezoek aan de tentoonstelling. Tijdens de schoolvakanties zijn er speciale kindercolleges.

Kosten €3,- per college.

Bundesarchiv, Berlijn. Twee soldaten van het Rode Leger in de Nieuwe Rijkskanselarij in Vossstrasse, aan hun voeten het symbool van fascistische macht, de adelaar met de swastika.

Stunde Null – Een nieuw begin?

Het begrip Stunde Null – het uur nul – is de gebruikelijke benaming voor het nieuwe Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Ons beeld van de jaren vijftig wordt vooral bepaald door het West-Duitse Wirtschaftswunder, de snelle economische groei van de Bondsrepubliek. Maar welke constanten en veranderingen waren er? Germanist Jerker Spits gaat dieper in op de politiek, cultuur en het leven van alledag in de jaren 1945-1955.

Hij behandelt de politiek in Bonn en Berlijn, de schrijvers Günter Eich, Thomas Mann en Günter Grass en het samenleven van mensen, onder meer de verhouding tussen man en vrouw, in zowel het westen als het oosten van Duitsland. Al snel bestonden er twee Duitslanden: de Bondsrepubliek Duitsland die zich op het westen oriënteerde, en de DDR, een dictatuur naar voorbeeld van de Sovjet-Unie.

Jerker Spits studeerde Duitse taal- en letterkunde, woonde in Berlijn en Wenen en schrijft over Duitse literatuur, politiek en cultuur in Trouw en De Groene Amsterdammer. Hij publiceerde het boek Staalhelmen en curryworst: een Duitse cultuurgeschiedenis in 15 fenomenen. Dit boek vertelt in feiten en anekdotes hoe geweldig boeiend de Duitse cultuurgeschiedenis is.

Schlußstrich drunter! – Denazificatie in Duitsland vanaf 1945

De beroemde Duitse Vergangenheitsbewältigung – de afrekening met het verleden – is een voortdurend proces, en kwam niet zomaar op gang. Direct na 1945 kwamen hoop en vrees, daderschap en slachtofferschap, recht en onrecht steeds met elkaar in conflict – om nog maar te zwijgen over de tegenstelling tussen ‘Oost’ en ‘West’. Entnazifizierung (‘denazificatie’) was ingewikkeld, en verliep lang niet altijd vlekkeloos. Sommige daders werden berecht, maar andere konden hun oude beroep gewoon weer oppakken.

In het tweede deel van dit college gaat historicus Tomas van den Heuvel in op de vraag hoe Duitsland kort na 1945 met het nazisme probeerde om te gaan. Kunnen Duitsland en Europa ooit definitief een “streep” onder het verleden zetten? Willen we dat eigenlijk wel?

Tomas van den Heuvel studeerde geschiedenis en publieksgeschiedenis aan de University of Exeter en Royal Holloway, University of London. Daar deed hij onder andere onderzoek naar de Duitse maatschappij tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Hij is verbonden aan het Design Museum Den Bosch als junior conservator van de tentoonstelling Design van het Derde Rijk.

Lezingentickets geven alleen toegang tot de gekozen lezing(en), niet tot de tentoonstelling ‘Design van het Derde Rijk’. Wil je ook de tentoonstelling bezoeken? Koop dan los een ticket hier. Als je de tentoonstelling wilt bezoeken voor de lezing dan raden wij als begintijd 11.30 aan. Als je de tentoonstelling wilt bezoeken na de lezing dan raden wij als begintijd 15.00 aan. Let op: de tentoonstelling is op zondagen vaak al ver van te voren uitverkocht. Als je de lezing wilt combineren met een bezoek aan de tentoonstelling, is het de moeite waard om eerst te controleren of er nog tentoonstellingstickets beschikbaar zijn.