Geen vorm maar sfeer
In de traditie van goth worden beelden, symbolen en stijlen naar hartenlust gemengd – het resultaat is een gedragen sfeer, die de fantasie prikkelt en de duisternis creëert. Goth is geen stijl in de traditionele zin, maar een gevoel; het gaat niet om vorm, maar om sfeer.
Nona Limmen, “Children of the Night (Sint-Janskathedraal ‘s-Hertogenbosch)”, 2019. C/o Nona Limmen.
Een van de belangrijkste sfeerbepalers in de traditie van goth wordt vaak omschreven met de Engelse term haunting, spookachtigheid. Kenmerkend voor de gothic traditie is de suggestie dat een spook uit het verleden het heden komt verstoren. De ruïne vormt daarvan een belangrijk symbool. Met de juiste stemming en de juiste sfeer wordt een afbrokkelende kerk of tempel een melancholische plaats van verval, of juist een dreigend doolhof waar de doden tot leven komen.
“Atmosphere is the all-important thing, for the final criterion of authenticity is not the dovetailing of a plot but the creation of a given sensation.” — Horrorschrijver H. P. Lovecraft, Supernatural Horror in Literature, 1927
In de traditie van goth is de sfeer vaak belangrijker dan de letterlijke inhoud. In de late negentiende eeuw maakten de kunstenaars van het symbolisme fantasievolle, mysterieuze werken, die geen letterlijke voorstelling van de werkelijkheid waren. De kijker of lezer moest de betekenis van deze verontrustende beelden deels zelf bepalen. De associatie met gothic is niet toevallig: de Amerikaanse auteur Edgar Allan Poe, goth bij uitstek, was met name in Frankrijk een inspiratiebron voor symbolistische schrijvers.
De duistere en sfeervolle fantasie biedt vandaag de dag bijvoorbeeld inspiratie voor fantasykunst op het internet en in videogames. Op hun eigen manier zijn ook veel hedendaagse muzikanten op zoek naar een bepaalde sfeer in hun theatrale optredens of videoclips.
Meer Artikelen
Zó Posthuman (3): Monsterlijke mensen en menselijke monsters
Afgerukte ledematen, ontbindende lijken en afstotelijke monsters. Net als in het posthumanisme staat in gothic het lichaam centraal. Toevallig? Volgens curator Tomas van den Heuvel niet.
Duisternis en melancholie gevangen in geluid
Goth-muziek bestaat alweer zo’n veertig jaar, maar voor buitenstaanders blijft het moeilijk grip te krijgen op het onsterfelijke genre. Daarom een klaarstoomcursus door goth-kenner Marloes Bontje.
De beste bingewaardige GOTH-series
Ben je klaar voor de ultieme Netflix goth-binge? Met deze kijktips kom je de winter wel door!
The Boneyard Boys: gothic in de Engelse literatuur
In de Engelse literatuur ontstaat in de loop van de achttiende eeuw een verlangen naar de duistere middeleeuwen, een fascinatie met het bovennatuurlijke, met dood, verderf en het hellevuur. Het resultaat: de beroemde gothic novel.
Identiteit en gemeenschap
Uit de tentoonstelling: goth is een slagveld voor de grote kwesties van identiteit, individu en gemeenschap. Nu, én al in de negentiende eeuw.
De donkere spiegel van de ziel
Uit de tentoonstelling: de overdonderende natuur speelt in de traditie van goth een grote rol: als decor voor ongrijpbare mysteriën of onuitsprekelijke geheimen, maar soms ook als hoofdrolspeler.
Een bedacht verleden
Uit de tentoonstelling: de geschiedenis wordt in goth aangedikt, omgevormd of ronduit verzonnen. Het verleden waarop goth zich baseert is een bedwelmende mengeling van fantasie en werkelijkheid.
Het theater van de echtheid
Uit de tentoonstelling: goth jaagt het gevoel van authenticiteit met overgave na, en schrikt er niet voor terug om dit gevoel op een kunstmatige manier op te roepen.
Duistere technologie
Uit de tentoonstelling: in goth wordt het verleden gezien als een fotonegatief van de moderne tijd – in goede óf in kwade zin. Vaak zijn het daarbij juist de gebreken van technologie – de krassen op de film, de verkleuring van de foto – die een gothic gevoel aan het beeld geven.
De spookachtige stad
Uit de tentoonstelling: de stad is in de goth traditie van de vroege twintigste eeuw een dreigende, onpersoonlijke, alles opslokkende metropool.
Alternatieve stereotypen
Uit de tentoonstelling: de subcultuur goth experimenteert als geen ander met gender, seksualiteit en stijl, en vindt zo steeds nieuwe betekenissen voor oude stereotypen.
