Alle tijd van de wereld
Hoe meten we de tijd, en vooral: hoe geven we haar vorm? Wat betekent het eigenlijk om productief te zijn, of om het maximale uit je dag te halen? De tentoonstelling Alle tijd van de wereld zet de tijd even stil, om haar eens van dichtbij te kunnen bekijken. Ze verkent de verhalen achter de historische en moderne klokken, kalenders en andere tijdmeters die onze moderne wereld vormgegeven hebben.
Een designgeschiedenis van de tijd
In onze razendsnelle en onzekere samenleving zijn vragen over tijd ongekend actueel. De moderne maatschappij eist productiviteit, regelmaat en voorspelbaarheid. De klok is in onze wereld het belangrijkste object en de tijd is onze kostbaarste grondstof; hij is onderhevig aan voortdurende economische en politieke strijd. Denk aan de lange strijd van vakbonden voor de achturige werkdag, of de huidige discussie over een vierdaagse werkweek. Productiviteitsapps- en goeroes moedigen ons aan om elke minuut zorgvuldig te plannen. Stel je voor dat je iets mist! Voor het eerst vertelt Design Museum Den Bosch een designgeschiedenis van de tijd. Het stelt de subjectieve, culturele, en economische betekenis van tijd centraal, aan de hand van de hulpmiddelen die de mens ontworpen heeft om grip op de tijd te krijgen. De tijd blijkt bij nader inzien niet zo objectief als de cijfers op de klok ons laten denken.
Een bijzondere tentoonstelling over een alledaags onderwerp
De weg van geboorte naar dood, de cyclus van de seizoenen, het ritme van dag en nacht… tijd is een mysterieus fenomeen dat kunstenaars, filosofen en wetenschappers al duizenden jaren fascineert. Met kalenders, zonnewijzers, complexe waterklokken en later de mechanische klok, probeerden mensen overal ter wereld de tijd te meten en te temmen. Het verhaal van de relatie tussen mens en tijd is daarmee ook een verhaal over design. “We vormen onze werktuigen, en die werktuigen vormen ons”, schreef John Culkin. Alle tijd van de wereld benadert klokken en andere tijdmeters niet alleen als kunstobjecten en ambachtsstukken; ook als revolutionaire en krachtige ontwerpen, die onze moderne wereld voorgoed hebben veranderd. Die schijnbaar tegenstrijdige relatie tussen de mens en zijn machine – de mens is vormgever én gevangene van de klok – staat centraal in de tentoonstelling.
Zeldzame uurwerken, kunstwerken en kalenders uit diverse collecties, éénmalig samen te zien
De tentoonstelling Alle tijd van de wereld verkent het verhaal van de tijd aan de hand van kalenders en zonnewijzers uit Indonesië, Afrika, en Siberië; een torenuurwerk en luidklok uit de late middeleeuwen; een staand horloge uit de achttiende eeuw; unieke zakhorloges uit de achttiende en negentiende eeuw; enkele horloges van iconische merken als Rolex en Omega; en horlogedesigns van sterontwerpers als Bruno Ninaber van Eyben en Meret Oppenheim. Een klok met decimale wijzerplaat uit de Franse revolutie toont de politieke dimensies van tijdmeting. Ook industriële en astronomische precisie-uurwerken en de moderne atoomklok komen aan bod. Deze historische stukken zijn aangevuld met indrukwekkende werken van hedendaagse kunstenaars en ontwerpers als Maarten Baas, Dries Depoorter, Joep van Lieshout, Tatsuo Miyajima en Susan Morris. Samen met prenten van Hendrick Goltzius, een stilleven van Petrus van Kessel, en een boeddhistische thangka uit de collectie van het Wereldmuseum nodigen deze werken uit tot reflectie over de betekenis van tijd. Is de tijd een goddelijke cirkel? Een rechte weg naar de toekomst? Een vierde dimensie? Wat betekent het eigenlijk om productief te zijn, om het maximale uit je dag te halen?
Een uniek en spectaculair ontwerp
Het bijzondere zaalontwerp wordt verzorgd door Studio Ilona Laurijsse en Maaike Stevens, in samenwerking met de Designers in Residence van Design Museum Den Bosch. Dit ontwerpteam, bestaande uit Chris Kievid en Lars van Vianen, onderzoekt sinds 2024 de mogelijkheden van digitale en interactieve presentaties in het museum. Na diverse kleinere testprojecten zetten ze nu de stap naar een groter tentoonstellingsproject. In Alle tijd van de wereld zal hun interactieve lichtinstallatie Emanon te zien zijn. Dit werk verkent de natuurkundige en subjectieve dimensie van tijd; een raadselachtige dimensie zonder welke niets zou kunnen bestaan.
Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van Stichting Leye Fonds,
Gilles Hondius Foundation,
Stichting Nelissen-Smit Fonds,
Mr. Paul de Gruyter Stichting,
Cultuurloket DigitALL,
en Coovels Smits Stichting.
Tijd is hoop door Joke J. Hermsen
1 mei 2025 20.00 — 21.30 uurIn de lezingenserie Tijdsdenkers zetten we de tijd even stil, om haar eens van dichtbij te kunnen bekijken. In deze editie belicht schrijfster en filosofe Joke J. Hermsen alle mogelijke perspectieven van de verhouding tussen tijd en hoop.
