Gesprek De gele ster als symbool en als object
Schuldig designDe ‘Jodenster’ als symbool heeft een belangrijke rol in onze maatschappij: hij staat voor uitsluiting, de Jodenvervolging en uiteindelijk de Holocaust. Een nieuwe generatie historici analyseert de ster echter ook als fysiek object. Voor Joden in Duitsland en het bezette Europa was het een ding dat hun levens binnendrong en mede ging bepalen. Het had grote gevolgen voor hun dagelijks leven en mentale gezondheid, en vormde een zichtbare escalatie van discriminatie naar massadeportaties en -moord.
De samensteller van het platform Schuldig design, Tomas van den Heuvel, gaat in gesprek over de verschillende manieren waarop je naar de gele ster kunt kijken. Welke nieuwe verhalen over de Jodenvervolging komen er aan de oppervlakte als je de ster niet alleen als symbool, maar ook als een fysiek object ziet?
Dit is een gesprek in het kader van het online platform Schuldig design. Op Schuldig design kun je aan de hand van een selectie ontwerpen en objecten de complexe designgeschiedenis van het Derde Rijk verkennen.
Ben je geïnteresseerd in deze thematiek? Kijk dan ook naar de lezing ‘Blut und Boden in Nederland’ op 30 maart en de museumles ‘Wat is schuldig design?‘ op 13 april. Voor €12,50 koop je een passe-partout voor alle drie de activiteiten.
Over Schuldig design
Van september 2019 tot maart 2020 was in Design Museum Den Bosch de tentoonstelling Design van het Derde Rijk te zien. Deze tentoonstelling toonde verschillende manieren waarop design door het regime in nazi-Duitsland werd ingezet om zijn doelen te bereiken. De tentoonstelling was het middelpunt van een internationaal publiek debat. Het online platform Schuldig design borduurt voort op de inhoud van deze tentoonstelling, en de vragen die deze opriep. Op Schuldig design kun je aan de hand van een selectie ontwerpen en objecten de complexe designgeschiedenis van het Derde Rijk verkennen.
Schuldig design onderzoekt de relatie tussen design, politiek en geweld. Door te kijken naar een selectie objecten, ontdek je de verhalen die erachter liggen. Het Engelse leenwoord ‘design’ heeft in onze taal positieve connotaties. Het klinkt hip en vooruitstrevend. Maar design kan ook in dienst van propaganda, militarisme, uitsluiting en vervolging worden ingezet. In nazi-Duitsland is dat precies wat er gebeurde.
De titel kun je daarom ook opvatten als een vraag. Kan design zo besmet raken door de geschiedenis, dat het voor altijd met zijn duistere verleden geassocieerd blijft? Is vormgeving die voor misdadige doeleinden wordt gebruikt, zélf ook schuldig? Wat is dan de verantwoordelijkheid van de ontwerper? Hoever reikt de macht van presentatie en propaganda?
Bezoek het platform op www.schuldigdesign.nl.
Schuldig design is een project van Design Museum Den Bosch, met steun van het Mondriaanfonds en het vfonds.
