Posthuman

Tijdlijn emancipatie van vrouwen in Nederland

5 juni 2025
Uit de tentoonstelling
Tentoonstelling Vrouwen als technologie

In de tentoonstelling Vrouwen als technologie is een tijdlijn te vinden van de thema’s emancipatie van vrouwen in Nederland, wet en regelgeving en ontwikkeling van technologie. In dit artikel vind je een uitgebreidere toelichting op het thema over emancipatie van vrouwen in Nederland.

1636
Anna Maria van Schurman, eerste vrouwelijke student

Anna Maria van Schurman schrijft een betoog in het Latijn over de geschiktheid van vrouwen om zich bezig te houden met de wetenschap, waardoor haar buurman het toestaat dat ze zijn colleges theologie aan de Universiteit Utrecht volgt vanachter een gordijn. Hoewel Van Schurman bekend staat als de eerste vrouwelijke student in Nederland, is het onduidelijk of ze officieel is ingeschreven en of ze is afgestudeerd.

 

1792
Mary Wollstonecraft, A Vindication of the Rights of Woman

De Engelse schrijfster Mary Wollstonecraft publiceert haar essay A Vindication of the Rights of Woman [Pleidooi voor de rechten van de vrouw] waarin ze de ongelijke rechten van vrouwen bekritiseert. Wollstonecraft pleit voor de educatie van vrouwen en is van mening dat mannen en vrouwen aan dezelfde (goddelijke) morele waarden moeten voldoen. Hoewel de term feminisme pas een eeuw later wordt geïntroduceerd, wordt het essay gezien als een van de eerste feministische teksten ooit.

 

1871
Aletta Jacobs

In 1871 stuurt Aletta Jacobs (1854-1929) een brief aan minister Thorbecke met het verzoek toegelaten te worden tot de Groningse hogeschool. Een jaar later krijgt ze toestemming. In 1879 haalde zij als eerste vrouw de academische dokterstitel en begint haar eigen huisartsenpraktijk in Amsterdam. Jacobs geeft in haar huisartsenpraktijk twee ochtenden per week gratis advies aan vrouwen en kinderen. In haar praktijk introduceert Jacobs het pessarium als voorbehoedsmiddel voor geboortebeperking binnen de lagere sociaaleconomische klassen.

1887
Catharine van Tussenbroek

Catharine van Tussenbroek (1852-1925) was een van de eerste vrouwen in Nederland die geneeskunde studeerde, aan de Universiteit van Utrecht. Na haar promotie in 1887 werd Van Tussenbroek de eerste vrouwelijke gynaecoloog. Ze deed onderzoek naar het bestaan van buitenbaarmoederlijke zwangerschappen in de eierstokken en publiceerde over baarmoederhalskanker. Ook wilde ze een herziening van de abortuswetgeving, waardoor vrouwen beter beschermd zouden worden en aborteurs strenger gestraft.

 

1889
Wilhelmina Drucker, Vrije Vrouwen Vereeniging

Wilhelmina Drucker (1847-1925) richt de Vrije Vrouwen Vereeniging op, die opkomt voor de intellectuele en politieke ontwikkeling van vrouwen. Ze geeft door het hele land spreekbeurten over de plichten van ongehuwde vaders en de onderdrukte positie van de vrouw. In 1894 richt Drucker de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht op waarvan Aletta Jacobs van 1903 tot 1919 voorzitter is.

Koningin Wilhelmina. Nationaal archief, fotocollectie Elsevier Binnenland. Fotograaf Franz Ziegler.

1890
Koningin Wilhelmina

Op 23 november 1890 werd Wilhelmina gekroond tot koningin der Nederlanden. Omdat getrouwde vrouwen in de wet handelingsonbekwaam waren, werd voor Wilhelmina een speciale huwelijksverbintenis ontwikkeld, die ervoor zorgde dat echtgenoot Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (1876-1934) zijn maritale macht hield, maar zich altijd moest aansluiten bij de wil van zijn vrouw. Dit veranderde niks aan de handelingsonbekwaamheid van andere vrouwen.

1898
Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid

In 1898 werd de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid in Den Haag georganiseerd. Het initiatief voor de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid werd genomen in de zomer van 1895 door Catharina Agatha Worp-Roland Holst (1854 – 1934), Cato Pekelharing-Doijer (1858-1913) en Dientje Dull (1854-1941). Gedurende de zomermaanden van 1898 kon het publiek een variëteit aan al dat wat met ‘vrouwenarbeid’ te maken had komen bekijken. Een van de doelen van de tentoonstelling was een “uitbreiding van den werkkring der vrouw te bevorderen”. De tentoonstelling trok 90.000 bezoekers.

 

1898
Carry Pothuis-Smit (Vereeniging van Werkende Vrouwen in het Kleedingbedrijf)

De Vereeniging van Werkende Vrouwen in het Kleedingbedrijf werd opgericht in 1898 en streed tegen de erbarmelijke omstandigheden waaronder vrouwen werkten. De vereniging zorgde ervoor dat vrouwen op de hoogte waren van hun rechten. Daarnaast werd er voor het eerst in georganiseerd verband gesproken over loon, werktijden en arbeidsdruk. De vereniging werkte vaak samen met feministe Carry Pothuis-Smit (1872-1951). Zij was Nederlands eerste vrouw in de Eerste Kamer der Staten-Generaal.

 

1901
Marie Jungius (De Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid)

Marie Jungius (1864-1908) was de eerste directeur van de in 1901 opgerichte Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid. De vereniging had als doel om uitbreiding van de werkkring van vrouwen en de verbetering van werkomstandigheden. De vereniging werd opgericht uit de verdiensten van de Nationale tentoonstelling van vrouwenarbeid. Het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid werd het uitvoerend orgaan.

 

1903
Lizzy van Dorp

In 1903 was Lizzy van Dorp (1872-1945) de eerste Nederlandse vrouw die afstudeerde in de rechten. Na haar promotie in 1903 werkte zij tot 1915 als advocaat in Den Haag. Ze beschermde vooral de rechten van kinderen en gescheiden vrouwen. Na 1915 legde zij zich steeds meer toe op economische vraagstukken. Van Dorp was de eerste Nederlandse vrouwelijke econoom van formaat.

 

1912
Anna Polak (Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen)


Anna Polak (1874-1943) richtte samen met Marie Heinen (1881-1948) de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen op om de belangen van huisvrouwen te behartigen en hun maatschappelijke status te verbeteren. De vereniging richtte zich op onderwijs in huishoudkunde, verbeteringen in huishoudelijke technologie en politieke erkenning van huishoudelijk werk als volwaardige arbeid. In 1901 was naar aanleiding van de succesvolle tentoonstelling over Vrouwenarbeid in Den Haag in 1898 het Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid opgericht. Hiermee wilden ze laten zien dat arbeid niet alleen een economische noodzaak was, maar ook persoonlijke ontwikkeling betekende. In een tijd waarin vrouwen vooral als huisvrouw werden gezien, pleitte zij voor erkenning en waardering van betaald én onbetaald werk. Later werd Polak directeur van de opvolger van deze vereniging: het Nationale Bureau voor Vrouwenarbeid.

 

1918
Suze Groeneweg

Suze Groeneweg (1875-1940) was een actief lid van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), en propageerde het gedachtegoed van de partij onder (arbeiders)vrouwen in Rotterdam. Toen het passieve kiesrecht in 1917 werd ingevoerd, stelde Groeneweg zich verkiesbaar. Zij werd in 1918 als eerste vrouw in de Tweede Kamer gekozen. In 1930 werd dankzij Groeneweg de eerst verlofregeling voor zwangerschap en bevalling ingevoerd. Daarnaast voerde ze actie tegen de plannen om gehuwde ambtenaressen te ontslaan en is het dankzij haar inspanning vanaf 1931 mogelijk om vrouwelijke burgemeesters te benoemen.

 

1920
Carry Pothuis-Smit

In 1920 werd Carry Pothuis-Smit (1872-1951) als eerste vrouw in de Eerste Kamer gekozen. Haar aandacht ging uit naar onderwijs, landbouw, drankbestrijding, bewapening en de positie van de vrouw. Zo pleitte zij onder andere voor betaald zwangerschapsverlof en bestreed zij het ‘eervol ontslag’.

 

1922
Betsy Bakker-Nort

Betsy Bakker-Nort (1874-1946) trad in 1922 toe tot de Tweede Kamer voor de Vrijzinnig-Democratische bond. Met haar uitspraak: “’t Huwelijk berooft de vrouw van haar met groote offers verkregen zelfstandigheid en brengt haar terug in de staat van onmondigheid” streed Bakker-Nort tegen de huwelijkswetgeving, die vrouwen zwak en onzelfstandig maakte. Ze voerde als Tweede Kamerlid achttien jaar strijd voor gelijk huwelijksrecht. Zij werd hierin fel tegengewerkt door christelijke partijen.

 

1922
Sophie Charlotte Vitringa

Sophie Charlotte Vitringa (1871-1933) werd in 1922 de eerste katholieke vrouw in de Tweede Kamer. Als Tweede Kamerlid sprak ze zich vooral uit in maatschappelijke kwesties, zoals over de vraag of een huwende vrouwelijke ambtenaar ontslagen moest worden. Vitringa was vóór, mede vanwege de kostenbesparende effecten ervan op de rijksbegroting, maar vond dat ongehuwde vrouwen wel dezelfde rechten als mannen moesten krijgen.

 

1932
Rosa Manus (Nederlandsche Vrouwen Elektriciteits Vereeniging)

In 1932 richtte Rosa Manus (1881-1942) de Elektriciteits Vereeniging op, die in 1933 verder ging als de Nederlandsche Vrouwen Elektriciteits Vereeniging (NVEV). Het doel van de vereniging was het toepassen en bevorderen van elektriciteit met name in het belang van vrouwen. Om de elektrotechnische kennis bij de huisvrouw te vergroten bracht de NVEV vanaf 1936 Electro Huishuidboeken uit.

 

1935
Sophie Redmond

In 1935 was Sophie Redmond (1907-1955) de eerste zwarte vrouw die afstudeerde als arts in Suriname. Haar inschrijving bij de Geneeskundige School was ingewikkeld, ze werd afgewezen vanwege haar huidskleur. Onderwijzer was in die tijd ongeveer het hoogste wat een zwarte Surinaamse vrouw kon bereiken. Ze vestigde zich als dokter in Paramaribo, waar ze zich inzette voor de Surinaamse bevolking en behandelde veel patiënten gratis.

 

1938
Emilie Van Waveren-Resink (Stichting Voor Vrouwen Door Vrouwen)

Emilie Van Waveren-Resink (1877-1946) richt in 1938 de stichting Voor Vrouwen Door Vrouwen op met als doel “het bevorderen van een goede huisvesting voor alleenstaande vrouwen”. De stichting kocht de villa Kenaupark 6, in Haarlem aan. Architect Gerrit Rietveld ontwierp samen met onder andere Truus Schröder-Schräder vijftien een- en tweekamerwoningen en een conciërgewoning. Van Waveren-Resink noemde het pand EKAWO, een afkorting van ’EenKamerWOning’.

 

1946
Truus Smulders-Beliën

Op 16 april 1946 werd Truus Smulders-Beliën (1902-1966) beëdigd als burgemeester van de toenmalige Noord-Brabantse gemeente Oost-, West- en Middelbeers. Ze was daarmee de eerste vrouwelijke burgemeester van Nederland. Ze behield die functie voor de rest van haar leven. Pas in 1964 werd de tweede vrouwelijke burgemeester benoemd.

 

1949
Simone de Beauvoir (Le Deuxième Sexe)

De Franse feministische schrijfster en filosoof Simone de Beauvoir (1908-1986) publiceerde haar essay Le Deuxième Sexe [De tweede sekse], welke in 1965 in het Nederlands verscheen. Met deze tekst, bestaande uit twee delen, wordt De Beauvoir gezien als een van de grondleggers van de tweede feministische golf. De Beauvoir beschrijft dat de maatschappij en het geloof de vrouw als ondergeschikt beschouwen ten opzichte van de man. In een ideale wereld zou de vrouw dezelfde vrijheid hebben als de man, waardoor zij minder afhankelijk is van hem.

 

1956
Marga Klompé

Marga Klompé (1912-1986) was de eerste vrouwelijke minister van Nederland. Zij was lid van de Katholieke Volkspartij (KVP) en was minister van Maatschappelijk Werk tussen 1956 en 1965. Haar belangrijkste verdienste was de afschaffing van de Armenwet en de totstandkoming van de Algemene bijstandswet in 1963.

 

1963
Betty Friedan

In 1963 publiceerde de Amerikaanse activiste Betty Friedan (1921-2006) The Feminine Mystique [Het misverstand vrouw]. In dit boek beschrijft ze de rol van vrouwen in de industriële samenleving- en vooral de rol van fulltime huisvrouw – die Friedan verstikkend vond. Ze schreef dat ze nog nooit in haar leven een positief vrouwelijk rolmodel had gezien dat buitenshuis werkte en ook een gezin had, en citeerde talloze gevallen van huisvrouwen die zich net zo gevangen voelden. Haar boek wordt gezien als het begin van de tweede feministische golf in de Verenigde Staten en werd in 1971 in het Nederlands gepubliceerd.

1967
Joke Smit

Joke Smit (1933-1981) publiceerde in 1967 haar artikel Het onbehagen bij de vrouw. Dit vormde een beginpunt van de tweede feministische golf in Nederland. In het artikel beschrijft ze frustraties van getrouwde vrouwen die meer willen dan alleen moeder en huisvrouw zijn. Smit baseerde dit op haar eigen ervaring: ze had twee kinderen en werkte ook buitenshuis, iets wat vrouwen in die tijd niet makkelijk werd gemaakt. Kinderopvang moest je zelf regelen.

Portretfoto van Joke Smit
Joke Smit. Foto Rob C. Croes, Nationaal Archief / Anefo

1967
Anja Meulenbelt

In de roman De schaamte voorbij omschrijft Anja Muelenbelt (1945) onder andere haar tienerzwangerschap, hoe ze losbreekt uit een gewelddadig huwelijk, haar leven als alleenstaande moeder, en haar diverse biseksuele liefdesverhoudingen. Na de publicatie werd er heftig op het boek gereageerd; veel van de onderwerpen waren onbespreekbaar in Nederland. Meulenbelt schreef meerdere boeken, was actief in de Eerste Kamer en zet zich in voor het lot van Palestijnen.

 

1968
Man Vrouw Maatschappij

In 1968 richtten Joke Smit en Hedy d’Ancona (1937) de actiegroep Man-Vrouw Maatschappij (MVM) op. De MVM zette volop in op beleidsverandering. Hiervoor werden werkgroepen opgezet die zich richtten op o.a. onderwijs, betaling van werkende moeders, kinderopvang en gezinsplanning. De MVM sloot de samenwerking met mannen niet uit, een aanpak die uniek was in Europa. Met deze pragmatische instelling wist de MVM regelmatig door te dringen tot de Nederlandse politiek bij de vorming van emancipatiebeleid.

 

1969
Dolle mina

Tijdens een autorit richtten Dunya Verwey (1946), Rita Hendriks (z.d.) en de broers Michel (1945-2018) en Alex Korzec (1947) de Dolle Mina’s op uit onvrede over de genderverhoudingen in de maatschappij. Dolle Mina wist met ludieke publieksacties de aandacht te vestigen op de rechtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen. De meest legendarische actie ‘baas in eigen buik’, voor het eerst in 1970, eiste de legalisering van abortus en de anticonceptiepil. Op 23 januari 2025 was het 55 jaar geleden dat de actiegroep Dolle Mina voor het eerst naar buiten trad. Opnieuw kwamen oude en nieuwe Mina’s samen bij het Wilhelmina Drucker Monument in Amsterdam waar zij een korset in brand staken om de bewustwording van de rechten van de vrouw kracht bij te zetten.

 

1972
Hedy d’Ancona

Het feministische maandblad Opzij werd in 1972 opgericht. Tussen 1972-1981 is Hedy d’Ancona (1937) hoofdredactrice. D’Ancona had toen al een carrière bij de omroep VARA, en was medeoprichter van de Man-Vrouw Maatschappij. Onder haar leiding bleef Opzij een relevant tijdschrift waarin de stem van de vrouw centraal stond, en ongelijkheid werd aangekaart. In 1974 ging d’Ancona de politiek in ze heeft zowel in de Tweede Kamer als in de Europese politiek constant gestreden voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen.

 

1975
Maviye Karaman (Hollanda Türkiye Kadinlar Birligi)

Met de toestroom van de zogeheten gastarbeiders in de jaren 60 uit onder andere Marokko en Turkije, wordt een groot arbeidstekort in Nederland opgelost. Veel gastarbeiders krijgen te maken met discriminatie. Als reactie hierop richt een groep Turkse vrouwen, waaronder Maviye Karaman (1949), de Hollanda Türkiye Kadinlar Birligi (HTKB) op. De organisatie zet zich in voor seksegelijkheid, maar ook voor klassengelijkheid en tegen racisme.

Poster ‘Alle vrouwen zijn technies’, door Steungroep Vrouwen in Technische Beroepen, 1978. Collectie Atria

1978
Steungroep Vrouwen in Techniese Beroepen

De Steungroep Vrouwen in Techniese Beroepen wordt opgericht door een aantal vrouwen die een technisch beroep had of een technische opleiding volgde. Het doel was elkaar als vrouwen in mannenberoepen te steunen en discriminatie van vrouwen in technische beroepen te bestrijden.

1978
VN erkent Internationale Vrouwendag

De Verenigde Naties erkent Internationale Vrouwendag op 8 maart als officiële feestdag. Internationale Vrouwendag werd in 1910 voor het eerst uitgeroepen door Clara Zetkin (1857-1933) op de internationale vrouwenconferentie in Kopenhagen. Op deze datum waren eerder verschillende stakingen door en voor vrouwen wereldwijd. Op 8 maart 1857 en 1908 gingen Amerikaanse vrouwen uit de kleding- en textielindustrie massaal staken voor betere arbeidsomstandigheden, zoals een achturige werkdag en hoger loon, tegen kinderarbeid en voor het vrouwenkiesrecht.

 

1979
Geertje Lycklama à Nijeholt

In 1979 werd Geertje Lycklama à Nijeholt (1938-2014) benoemd tot bijzonder hoogleraar emancipatiekunde en vrouwenstudies aan de Landbouwhogeschool in Wageningen. Ze was daarmee de eerste hoogleraar voor vrouwenstudies in Nederland. Na haar academische carrière is Lycklama à Nijeholt de politiek in gegaan, waar ze zich bezighield met internationale vrouwenvraagstukken.

 

1982
Mama Cash

In 1982 wordt Stichting Mama Cash opgericht door onder andere Tania Leon (1945-1996). Met een startkapitaal van Marjan Sax (1947) helpt Mama Cash, als eerste onafhankelijke financieringsfonds voor vrouwen ter wereld, met het opzetten van kleinschalige initiatieven van en voor vrouwen. Dit deze ze in eerste instantie in Nederland. Inmiddels is Mama Cash uitgegroeid tot een internationaal opererend vrouwenfonds.

 

1983
Julia da Lima

Tijdens de opening van de Winteruniversiteit Vrouwenstudies in Nijmegen las de Nederlands-Molukse feminist Julia da Lima de Verklaring van de zwarte vrouwengroep voor. In de verklaring stelde Da Lima de onzichtbaarheid van zwarte vrouwen en het witte karakter van de Vrouwenstudies aan de kaak. Dit was de eerste keer dat in Nederland de term ‘zwarte vrouwen’ werd gebruikt om alle vrouwen die niet wit waren aan te duiden. Zwart werd hiermee een politieke term voor alle vrouwen die te maken kregen met racistische discriminatie.

 

1984
Sister Outsider

Sister Outsider werd in 1984 opgericht door Tania Leon (1945-1996), Gloria Wekker (1950), Joice Spies en Tieneke Sumter (1962). Grote inspiratiebron hiervoor was de Afro-Amerikaanse hoogleraar en schrijfster Audre Lorde (1934-1992), auteur van het boek Sister Outsider. Lorde bezocht Nederland in 1984 en 1986. Sister Outsider organiseerde bij die bezoeken discussies en feesten. Sister Outsider heeft bijgedragen aan de zichtbaarheid van zwarte lesbische vrouwen in Nederland, en heeft hard gevochten om een stem te krijgen binnen de feministische en lesbische bewegingen in Nederland.

1984
Philomena Essed

In 1984 publiceert Philomena Essed (1955) haar proefschrift Alledaags racisme, wat veel losmaakte in het Nederlandse publieke debat. Essed wist met het boek de vinger op de zere plek te leggen van het koloniale verleden en het impliciete (witte) superioriteitsgevoel dat in Nederland leeft. Het was een van de eerste wetenschappelijke werken in Nederland die racisme niet alleen als een extreem of incidenteel fenomeen beschreef, maar als iets structureels en verweven met het dagelijks leven van mensen. Essed was ook een van de eersten die aandacht vroeg voor racisme binnen de Nederlandse feministische beweging.

Philomena Essed. Nationaal archief. Fotograaf Sjakkelien Vollebregt.

1985
Donna Haraway (A Cyborg Manifesto)

Feminist en wetenschapsfilosoof Donna Haraway (1944) publiceert haar invloedrijke manifest, waarin ze de cyborg gebruikt als metafoor voor hybride identiteiten en het doorbreken van traditionele grenzen tussen mens, dier en machine. Het wordt een sleuteltekst voor cyberfeminisme en een nieuwe manier van denken over technologie en gender.

 

1985
Marga Bruyn-Hundt

Marga Bruyn-Hundt (1924–2010) was econome, publiciste en pionier in het denken over de economische waarde van onbetaald werk. In haar vele publicaties toonde ze aan dat huishoudelijk werk essentieel is voor de samenleving en niet genegeerd mag worden in economische modellen. Ze pleitte voor erkenning van huisarbeid als volwaardige bijdrage aan de economie en beïnvloedde het emancipatiebeleid van de jaren zeventig.

 

1986
Flamboyant

Stichting Flamboyant was de eerste Nederlandse organisatie die zich vanuit het zwarte feminisme organiseerde. De stichting had twee functies: een ontmoetings- en activiteitenruimte en een informatievoorziening/documentatieproject. De organisatie had als doel de onzichtbaarheid van zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen (zmv-vrouwen) te doorbreken en hun identiteit te versterken. De stichting had een pand in Amsterdam voor haar activiteiten. Bij Flamboyant vonden onder andere lezingen plaats van Audre Lorde en Astrid Roemer.

 

1990
Judith Butler

Judith Butler (1956) publiceert in 1990 hun boek Gender Trouble: Feminism and Subversion of Identity. Het is een pleidooi voor vrije keuze over hoe je je eigen lichaam en leven vorm geeft. In het boekt stelt Butler het begrip gender ter discussie, volgens hun is het ruimer dan de verschillen die zich voordoen op het vlak van chromosomen, hormonen, uitwendige geslachtskenmerken of inwendige voortplantingsorganen. Gender Trouble heeft het denken rond sekse en gender fundamenteel veranderd.

 

1994
Ellen Laan

De seksuoloog Ellen Laan (1962-2022) promoveerde in 1994 op seksualiteitsbeleving bij vrouwen. Laans carrière ging om seksuele emancipatie. Ze gaf voorlichting over de orgasmekloof (het feit dat mannen bij heteroseks bijna altijd klaarkomen en vrouwen vaak niet) en seksueel plezier. Ze heeft lang gestreden om de clitoris en vrouwelijk genot onderdeel te maken van biologie-onderwijs. Laan werd in 2021 onderscheiden als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw voor haar uitzonderlijke bijdragen op het gebied van seksuologie.

 

1998
Fenna Ulichki (Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland)

De in 1982 opgerichte Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland (MVVN) richt zich op de rechtspositie en zichtbaarheid van Marokkaanse migrantenvrouwen. Het was een beweging tegen het Steunkomitee Marokkaanse Vrouwen (1977) dat door witte Nederlanders werd geleid. Fenna Ulichki (1969), sinds 1998 voorzitter van de MVVN, lobbyt al heel lang bij de Nederlandse overheid voor diplomatieke druk op de Marokkaanse regering om het familierecht in Marokko te wijzigen. Marokkaanse vrouwen vallen, ook in Nederland, formeel onder het Marokkaans familierecht. Daardoor worden in Nederland uitgesproken echtscheidingen niet erkend.

 

1998
Eerste vrouwelijke vicepremiers

Annemarie Jorritsma (1950) en Els Borst (1932-2014) zijn de eerste vrouwelijke vicepremiers in het kabinet Kok II.

 

1999
Rebecca Gomperts

De Nederlandse arts Rebecca Gomperts (1966) richt in 1999 de non-profitorganisatie Women on Waves op. Hiermee biedt Gomperts mensen de mogelijkheid tot een veilige abortus. De diensten worden aangeboden aan boord van een speciaal uitgerust schip met een mobiele kliniek. Eenmaal aan boord van het schip, waarop de Nederlandse wet van toepassing is, vaart het naar internationale wateren, zodat abortussen legaal kunnen worden uitgevoerd met een abortuspil. Sinds 2005 bestaat ook Women on Web, een online platform dat vrouwen wereldwijd toegang biedt tot veilige medische abortus via telezorg.

 

2003
Els Kloek

Historica en schrijfster Els Kloek (1952) is verantwoordelijk voor de totstandkoming van Het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, dat in 2003 online ging. Het bevat korte biografische informatie over meer dan 2000 vrouwen die invloedrijk, beroemd of berucht waren, maar in historische overzichtswerken doorgaans weinig of geen aandacht krijgen. Daarnaast publiceerde Kloek 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis (2013) en 1001 vrouwen in de 20ste eeuw (2018). Deze naslagwerken zijn ontzettend belangrijk voor de erkenning van vrouwen in Nederland.

 

2004
Jannet Vaessen (Women Inc.)


Jannet Vaessen richt in 2004 Women Inc op: een moderne netwerkorganisatie die zich inzet voor economische zelfstandigheid, gezondheid en zichtbaarheid van vrouwen. De organisatie streeft naar een maatschappij waarin vrouwen en mannen gelijkwaardig zijn. Women Inc. werkt met campagnes, lobby en onderzoeksprojecten aan structurele veranderingen in beleid en samenleving.

 

2016
Gloria Wekker

De Surinaams-Nederlandse antropologe en emeritus-hoogleraar vrouwenstudies, gender en etniciteit Gloria Wekker (1950) publiceerde in 2016 White Innocence – Paradoxes of Colonialism and Race [Witte onschuld: Paradoxen van kolonialisme en ras]. In het boek onderzoekt Wekker de rol die ras, met name witheid, en de gevolgen van de Nederlandse koloniale geschiedenis spelen in de Nederlandse maatschappij. Dit boek heeft de ogen van veel Nederlanders geopend over racisme, maar kreeg vooral ook veel kritiek.

 

2017
Sylvana Simons

In 2017 richt Sylvana Simons (1971) de politieke partij Artikel 1 (nu BIJ1) op. Zij is daarmee de eerste zwarte fractievoorzitter in Nederland. In 2018 wint BIJ1 een zetel in de Amsterdamse gemeenteraad. Na de landelijke verkiezingen van 2021, werd Simons lid van de Tweede Kamer. Hoewel BIJ1 slechts één zetel had, was Simons zichtbaar aanwezig in het parlementaire debat. Ze zette zich actief in voor sociale rechtvaardigheid, antiracisme, economische gelijkheid en inclusiviteit.

 

2019
Ain’t I a Woman?

In 1851 gaf Sojourner Truth (ca.1797-1883) een toespraak op de Women’s Convention in Akron, Ohio: Ain’t I a Woman? Dit wordt gezien als de eerste publieke uitdrukking van intersectionaliteit. De burgerrechtenactiviste sprak zich uit over hoe de witte vrouw de norm was voor feministen, waardoor zij – als zwarte en voormalig tot slaaf gemaakte Amerikaan – niet als vrouw werd gezien en behandeld. In 2019 spreekt Gloria Wekker (1950) Truth’s speech in het Nederlands uit.