Elke stip = tien Joden
In januari 1941 eist Hans Böhmcker, de ‘Beauftragter des Deutschen Reiches’ voor Amsterdam, een inventarisatie van de verspreiding van de Joden over de stad. Binnen tien dagen hebben twintig ambtenaren een eerste overzicht gereed. Daarna verzamelt de gemeente verdere gegevens over de Joden. In mei 1941 zijn er volgens het bevolkingsregister 85.897 Joden gevestigd in Amsterdam. Op de vijfde druk van de kaart (1:10.000) van de Dienst der Publieke Werken uit november 1941 worden handmatig zwarte stippen gezet (elke stip = tien Joden). Op deze ‘stippenkaart’ staat met blauw aangegeven hoeveel Joden er in totaal in elke buurt wonen, én in rood hoeveel niet-Joden. Met twaalf andere kaarten speelt de stippenkaart een grote rol in het debat over de vraag of en hoe ‘Joodse wijken’ in Amsterdam moeten worden omgevormd tot een getto. Amsterdam krijgt, ondanks halfslachtige pogingen daartoe, uiteindelijk geen getto, maar 70.000 Amsterdamse Joden worden door de nazi’s vermoord, geholpen door de voortreffelijke bevolkingsadministratie.
Bureau van Statistiek der gemeente Amsterdam, Verspreiding van de Joden over de gemeente (mei 1941), Amsterdam 1941. Digitale afdruk, Collectie NIOD, 100 x 100 cm.
