Alternatieve stereotypen
Goth is niet gebonden aan één stijl of één bepaalde vorm. Wel bedient het zich van herkenbare beelden en stereotypen, die op eindeloos veel verschillende manieren te combineren zijn. Die stereotypen kunnen letterlijke objecten zijn; denk bijvoorbeeld aan symbolen als de schedel, het kerkhof of de vleermuis. De oppervlakte suggereert de diepgang.
Van oorsprong kent de gotische literatuur echter ook veel verschillende personages, die in hun verbeelding aan bepaalde seksistische of racistische stereotypen doen denken. Zo is er het beeld van de vrouw in de zwarte jurk: de gevaarlijke femme fatale of hysterische heks die mannen in het verderf stort. De witte jurk vertegenwoordigt daarnaast het onschuldige meisje als weerloos slachtoffer, teruggekomen om door het kasteel te spoken. Het vaak mannelijke monster is een ongeremd beest of een dubbelhartige gluiperd: een buitenstaander of vreemdeling die de natuurlijke orde komt verstoren.
Onbekende fotograaf, “Theda Bara, publiciteitsfoto van de film Sin (regie Herbert Brenon)”, 1915. C/o Granger Historical Picture Archive / Alamy Stock Photo.
“Believe me, for every woman vampire there are ten men of the same type. Men who take everything from women – love, devotion, beauty, youth and give nothing in return! V stands for Vampire and it stands for Vengeance too. The vampire that I play is the vengeance of my sex upon its exploiters. You see, I have the face of a vampire, perhaps, but the heart of a feministe.” — Actrice Theda Bara, 1915 (geciteerd in Eve Golden, Vamp)
Het subversieve karakter van goth biedt ook de mogelijkheid om stereotypen op een nieuwe, positieve manier te interpreteren. Wie zich identificeert met de buitenstaander, kan ze immers op een bevrijdende manier opeisen. Zo verandert bijvoorbeeld de demon Lilith van een verdorven vrouw in een symbool van vrouwelijke kracht. De subcultuur goth experimenteert als geen ander met gender, seksualiteit en stijl, en vindt zo steeds nieuwe betekenissen voor oude stereotypen.
Meer Artikelen
Zó Posthuman (3): Monsterlijke mensen en menselijke monsters
Afgerukte ledematen, ontbindende lijken en afstotelijke monsters. Net als in het posthumanisme staat in gothic het lichaam centraal. Toevallig? Volgens curator Tomas van den Heuvel niet.
Duisternis en melancholie gevangen in geluid
Goth-muziek bestaat alweer zo’n veertig jaar, maar voor buitenstaanders blijft het moeilijk grip te krijgen op het onsterfelijke genre. Daarom een klaarstoomcursus door goth-kenner Marloes Bontje.
De beste bingewaardige GOTH-series
Ben je klaar voor de ultieme Netflix goth-binge? Met deze kijktips kom je de winter wel door!
The Boneyard Boys: gothic in de Engelse literatuur
In de Engelse literatuur ontstaat in de loop van de achttiende eeuw een verlangen naar de duistere middeleeuwen, een fascinatie met het bovennatuurlijke, met dood, verderf en het hellevuur. Het resultaat: de beroemde gothic novel.
Identiteit en gemeenschap
Uit de tentoonstelling: goth is een slagveld voor de grote kwesties van identiteit, individu en gemeenschap. Nu, én al in de negentiende eeuw.
De donkere spiegel van de ziel
Uit de tentoonstelling: de overdonderende natuur speelt in de traditie van goth een grote rol: als decor voor ongrijpbare mysteriën of onuitsprekelijke geheimen, maar soms ook als hoofdrolspeler.
Een bedacht verleden
Uit de tentoonstelling: de geschiedenis wordt in goth aangedikt, omgevormd of ronduit verzonnen. Het verleden waarop goth zich baseert is een bedwelmende mengeling van fantasie en werkelijkheid.
Geen vorm maar sfeer
Uit de tentoonstelling: in de traditie van goth worden beelden, symbolen en stijlen naar hartenlust gemengd – het resultaat is een gedragen sfeer, die de fantasie prikkelt en de duisternis creëert. Goth is geen stijl in de traditionele zin, maar een gevoel.
Het theater van de echtheid
Uit de tentoonstelling: goth jaagt het gevoel van authenticiteit met overgave na, en schrikt er niet voor terug om dit gevoel op een kunstmatige manier op te roepen.
Duistere technologie
Uit de tentoonstelling: in goth wordt het verleden gezien als een fotonegatief van de moderne tijd – in goede óf in kwade zin. Vaak zijn het daarbij juist de gebreken van technologie – de krassen op de film, de verkleuring van de foto – die een gothic gevoel aan het beeld geven.
De spookachtige stad
Uit de tentoonstelling: de stad is in de goth traditie van de vroege twintigste eeuw een dreigende, onpersoonlijke, alles opslokkende metropool.
