Duistere technologie
De traditie van goth heeft zijn oorsprong in de gothic novel en de vroegmoderne fascinatie voor het ongrijpbare gotische verleden. Dit verleden werd gezien als een fotonegatief van de moderne tijd – in goede óf in kwade zin. Als modern fenomeen past goth zichzelf steeds aan nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen aan. Nieuwe technologieën helpen om het duistere levensgevoel op steeds andere manieren te verbeelden. Vaak zijn het daarbij juist de gebreken van technologie – de krassen op de film, de verkleuring van de foto – die een gothic gevoel aan het beeld geven
“[Film] is not life but its shadow. It is not motion but its soundless spectre.” — Maxim Gorki, na het bijwonen van een filmvertoning van de gebroeders Lumière, 1896
De fascinatie voor technologie komt voort uit de nauwe relatie tussen goth en media. De beeldtaal van goth leunt sterk op de indruk van het spookachtige of haunting; het gevoel dat een mysterieus, angstaanjagend verleden ons achtervolgt. De gotische literatuur gebruikt daarom vaak de techniek van het gevonden document: een verzonnen verhaal wordt bijvoorbeeld als een oud dagboek gepresenteerd, gevonden op een verboden zolderkamer. Door ontwikkelingen in de media krijgt deze techniek steeds nieuwe vormen. Horrorfilms worden gepresenteerd als een gevonden videotape; griezelverhalen op het internet bestaan uit gearchiveerde posts op een blog.
“Television knows no night. It is perpetual day. TV embodies our fear of the dark, of night, of the other side of things.” — Jean Baudrillard, Simulacra and Simulation, 1981
De indruk van gebrekkige of achterhaalde technologie draagt sterk bij aan de kracht van dit effect. Beelden die in hun eigen tijd volkomen neutraal bedoeld waren, kunnen door veroudering een onmiddellijk herkenbare gothic uitstraling krijgen. Andersom geldt hetzelfde: door bewust gebruik van een korrelige of onscherpe film krijgt ook de moderne wereld een uitgesproken onheilspellende sfeer.
William Hope, Echtpaar met de geest van een jonge vrouw, circa 1920. Een zogenaamde Spirit Photograph of geestfoto. Ⓒ National Science and Media Museum, Londen
Meer Artikelen
Zó Posthuman (3): Monsterlijke mensen en menselijke monsters
Afgerukte ledematen, ontbindende lijken en afstotelijke monsters. Net als in het posthumanisme staat in gothic het lichaam centraal. Toevallig? Volgens curator Tomas van den Heuvel niet.
Duisternis en melancholie gevangen in geluid
Goth-muziek bestaat alweer zo’n veertig jaar, maar voor buitenstaanders blijft het moeilijk grip te krijgen op het onsterfelijke genre. Daarom een klaarstoomcursus door goth-kenner Marloes Bontje.
De beste bingewaardige GOTH-series
Ben je klaar voor de ultieme Netflix goth-binge? Met deze kijktips kom je de winter wel door!
The Boneyard Boys: gothic in de Engelse literatuur
In de Engelse literatuur ontstaat in de loop van de achttiende eeuw een verlangen naar de duistere middeleeuwen, een fascinatie met het bovennatuurlijke, met dood, verderf en het hellevuur. Het resultaat: de beroemde gothic novel.
Identiteit en gemeenschap
Uit de tentoonstelling: goth is een slagveld voor de grote kwesties van identiteit, individu en gemeenschap. Nu, én al in de negentiende eeuw.
De donkere spiegel van de ziel
Uit de tentoonstelling: de overdonderende natuur speelt in de traditie van goth een grote rol: als decor voor ongrijpbare mysteriën of onuitsprekelijke geheimen, maar soms ook als hoofdrolspeler.
Een bedacht verleden
Uit de tentoonstelling: de geschiedenis wordt in goth aangedikt, omgevormd of ronduit verzonnen. Het verleden waarop goth zich baseert is een bedwelmende mengeling van fantasie en werkelijkheid.
Geen vorm maar sfeer
Uit de tentoonstelling: in de traditie van goth worden beelden, symbolen en stijlen naar hartenlust gemengd – het resultaat is een gedragen sfeer, die de fantasie prikkelt en de duisternis creëert. Goth is geen stijl in de traditionele zin, maar een gevoel.
Het theater van de echtheid
Uit de tentoonstelling: goth jaagt het gevoel van authenticiteit met overgave na, en schrikt er niet voor terug om dit gevoel op een kunstmatige manier op te roepen.
De spookachtige stad
Uit de tentoonstelling: de stad is in de goth traditie van de vroege twintigste eeuw een dreigende, onpersoonlijke, alles opslokkende metropool.
Alternatieve stereotypen
Uit de tentoonstelling: de subcultuur goth experimenteert als geen ander met gender, seksualiteit en stijl, en vindt zo steeds nieuwe betekenissen voor oude stereotypen.
