Sneller, beter, mooier

Betovering

15 februari 2023
Uit de tentoonstelling
Windkracht 5

Eeuwenlang gold een galopperend paard als het toppunt van snelheid. In de late negentiende en vroege twintigste eeuw kwam daar verandering in. Nieuwe uitvindingen als de trein, de auto en het vliegtuig maakten steeds vaker snelheden mogelijk die daarvoor volstrekt fantastisch leken. Deze nieuwe mogelijkheden voor vooruitgang hadden grote invloed op de kunst en de populaire cultuur.

Een eeuw in beweging
Kunstenaars zochten naar nieuwe technieken om beweging uit te drukken. Bijvoorbeeld door een bevroren snapshot af te beelden. Met de nieuwe filmtechnologie kon je bovendien de beweging zélf vastleggen. De beroemde “slangendans” van de populaire danseres Loïe Fuller leende zich bijvoorbeeld goed voor dit nieuwe medium. De wervelende beweging van deze dans vormde vervolgens weer een inspiratie voor kunstenaars, zoals Raoul Larche.

Het leven versnelt
De romantiek van de autorace, als het steekspel van de nieuwe tijd, vormde een dankbaar onderwerp voor een groeiende populaire cultuur. Op affiches die autoraces en later de eerste gestroomlijnde treinen aankondigden, is te zien hoe beweging een thema werd voor afficheontwerpers, die met stoere lijnen en robuuste penseelstreken de tot nog toe ongekende snelheid aangaven.

Futurisme
De interesse van sommige kunstenaars voor snelheid ging nog verder. Met het Futuristisch Manifest gaf de Italiaanse dichter Filippo Marinetti in 1909 het startschot voor de futuristische beweging. Met zijn verheerlijking van geweld en technologie, zijn nationalisme en zijn minachting voor de vrouw liep het futurisme vooruit op het fascisme dat 13 jaar later het lot van Italië en Europa zou gaan bepalen. In hun kunst zochten de futuristen de uitdrukking van het ‘wervelend leven van staal, van trots, van koorts en van snelheid’.

Tullio Crali, Le forze della curva, 1930. Olie op papier. Mart, Museo di arte moderna e contemporanea di Trento en Rovereto.