Eeuwenlang zijn gestroomlijnde vormen op gevoel toegepast. Boten hebben bijvoorbeeld al sinds de prehistorie een spitse vorm, want die maakt ze nu eenmaal sneller en makkelijker te besturen. Vanaf de 18e eeuw begon het wetenschappelijk onderzoek naar stroomlijnen zoals we dat nu kennen, door experimenten met boten en later met luchtballonnen en zeppelins.
Windtunnels
In veel vroege experimenten werd de luchtweerstand van verschillende vormen met elkaar vergeleken om zo de perfecte vorm te achterhalen. Een belangrijk hulpmiddel bij onderzoek naar aerodynamica en stroomlijning is de windtunnel. Vanaf de vroege 20e eeuw werd die het gereedschap bij uitstek om in beeld te brengen hoe vormen reageren op de wind.
Ook de Franse ingenieur Gustave Eiffel bouwde een beroemde windtunnel in Auteuil, Parijs, in 1912. Door slim gebruik te maken van luchtdruk verbruikte zijn nieuwe tunnel een stuk minder energie dan de gangbare tunnels daarvoor. Veel andere windtunnels zijn sindsdien naar het “Eiffel-type” gebouwd.
De perfecte vorm
De Oostenrijkse ingenieur en stroomlijnpionier Paul Jaray pleitte al in 1922 voor de gestroomlijnde auto. Na experimenten op zeppelins en andere vliegmachines kwam Jaray tot de conclusie dat auto’s veel zuiniger zouden worden met een gestroomlijnde buitenkant.
Jaray pleitte voor een stroomlijnvorm gebaseerd op harde feiten. In zijn tijd werd de “druppelvorm” vaak als de perfecte stroomlijnvorm gezien: rond van voren, en puntig van achteren. Jaray zette vraagtekens bij het voorbeeld. Zo zag een vallende druppel er namelijk helemaal niet uit. Er was bovendien geen wetenschappelijke reden om aan te nemen dat de vorm van een druppel voor auto’s geschikt was.
Meer
Historische, gestroomlijnde boeken
Over stroomlijning, zowel de ontwerpstijl als het wetenschappelijke fenomeen, is en wordt nog steeds veel geschreven. Een selectie aan historische boeken van conservator Tomas van den Heuvel.
Gestroomlijnde sporters
Wielrenster Ellen van Dijk is zevenvoudig wereldkampioen en zette in 2022 het werelduurrecord op haar naam. In deze video vertelt ze waarom stroomlijning voor haar belangrijk is.
Gestroomlijnde zonneauto’s
Zonneauto’s moeten zo efficiënt mogelijk zijn en worden daarom helemaal gestroomlijnd. In deze video vertelt Luc Evertzen van Solar Team Twente je meer over het belang van stroomlijning bij zonneauto’s.
Gestroomlijnde dieren
In de zoektocht naar de ideale stroomlijn wordt vaak gekeken naar de natuur. Maar waar hebben we het eigenlijk over als we het hebben over gestroomlijnde dieren?
Stroomlijning en luchtweerstand
Wat is een stroomlijn? En wat is luchtweerstand? In deze video legt Thijs van Druenen van Technische Universiteit Eindhoven je de basis uit.
Toekomst
Juist in onze tijd van klimaatontwrichting en brandstofschaarste staat het terugdringen van luchtweerstand weer hoog op de agenda van ontwerpers.
Prestatie
Aero-of hydrodynamica is cruciaal voor snelheidssporten als zwemmen, wielrennen, schaatsen, bobsleeën en skiën.
Ideaal
Het gestroomlijnde design ging in zijn hoogtijdagen samen met bepaalde moderne idealen.
Iconen
Nieuwe, gestroomlijnde voertuigen werden in advertenties en reclames vaak aangeprezen als de toekomst van het vervoer. Stroomlijntreinen, -auto’s, -vliegtuigen en -boten kregen zo een iconische status.
Betovering
De nieuwe mogelijkheden voor vooruitgang hadden grote invloed op de kunst en de populaire cultuur.
Natuur
Leren van de natuur dus toch heel nuttig zijn om aerodynamische ontwerpen te maken.
Stroomlijnen – wat is dat?
De term “stroomlijn” komt oorspronkelijk uit de wetenschap en de techniek, maar wat is het?
