Het gestroomlijnde design ging in zijn hoogtijdagen samen met bepaalde moderne idealen. Zo beloofde de makkelijk schoon te maken buitenkant van veel streamline-producten een leven vrij van stof en onnodige viezigheid.
Het dagelijks leven kon ook worden gestroomlijnd. Zo kwam aan het begin van de twintigste eeuw de ‘wetenschappelijke bedrijfsvoering’, of scientific management op. Met een stopwatch en een camera onderzochten efficiëntie-experts het werk van arbeiders, en gaven vervolgens aanbevelingen om het proces te verbeteren.
Futurama
In 1939 ontwierp Norman Bel Geddes de attractie Futurama voor autofabrikant General Motors. “GM” was door zijn opvallend gestroomlijnde paviljoen prominent vertegenwoordigd was de wereldtentoonstelling van New York. Met bewegende maquettes schetste Bel Geddes zijn visie voor het jaar 1960, in lijn met de dromen van GM: een systeem van snelwegen over heel Amerika, waar gestroomlijnde, semiautomatische auto’s moeiteloos langs elkaar zoefden. Alles was volledig ingericht op het autoverkeer. Bij het verlaten van het paviljoen kreeg elke bezoeker een speldje met daarop de woorden ‘I Have Seen the Future’; ik heb de toekomst gezien.
De gestroomlijnde mens
De meest extreme variant van het stroomlijnideaal was gericht op de mens zelf. Eugenetica, een pseudowetenschappelijk geloof in de genetische ‘verbetering’ van de mens, was wijd verbreid in de jaren 20 en 30. Deze zogenaamde verbetering van de mens moest gebeuren door de ‘beste’ mensen zich voort te laten planten, en zogenaamd ‘minderwaardigen’ geen kinderen te laten krijgen. Gehandicapten die door eugenetici als minderwaardig werden gezien, werden soms zelfs onder dwang onvruchtbaar gemaakt.
De vraag wie als perfect werd gezien, en wie als gebrekkig, was ideologisch. Hij had met objectieve wetenschap weinig te maken. Tegen die achtergrond krijgt de fascinatie van veel toenmalige ontwerpers voor de evolutie en perfectionering van mens, dier en object ook een uitgesproken donkere kant.
Meer
Historische, gestroomlijnde boeken
Over stroomlijning, zowel de ontwerpstijl als het wetenschappelijke fenomeen, is en wordt nog steeds veel geschreven. Een selectie aan historische boeken van conservator Tomas van den Heuvel.
Gestroomlijnde sporters
Wielrenster Ellen van Dijk is zevenvoudig wereldkampioen en zette in 2022 het werelduurrecord op haar naam. In deze video vertelt ze waarom stroomlijning voor haar belangrijk is.
Gestroomlijnde zonneauto’s
Zonneauto’s moeten zo efficiënt mogelijk zijn en worden daarom helemaal gestroomlijnd. In deze video vertelt Luc Evertzen van Solar Team Twente je meer over het belang van stroomlijning bij zonneauto’s.
Gestroomlijnde dieren
In de zoektocht naar de ideale stroomlijn wordt vaak gekeken naar de natuur. Maar waar hebben we het eigenlijk over als we het hebben over gestroomlijnde dieren?
Stroomlijning en luchtweerstand
Wat is een stroomlijn? En wat is luchtweerstand? In deze video legt Thijs van Druenen van Technische Universiteit Eindhoven je de basis uit.
Toekomst
Juist in onze tijd van klimaatontwrichting en brandstofschaarste staat het terugdringen van luchtweerstand weer hoog op de agenda van ontwerpers.
Prestatie
Aero-of hydrodynamica is cruciaal voor snelheidssporten als zwemmen, wielrennen, schaatsen, bobsleeën en skiën.
Iconen
Nieuwe, gestroomlijnde voertuigen werden in advertenties en reclames vaak aangeprezen als de toekomst van het vervoer. Stroomlijntreinen, -auto’s, -vliegtuigen en -boten kregen zo een iconische status.
Experiment
In veel vroege experimenten werd de luchtweerstand van verschillende vormen met elkaar vergeleken om zo de perfecte vorm te achterhalen.
Betovering
De nieuwe mogelijkheden voor vooruitgang hadden grote invloed op de kunst en de populaire cultuur.
Natuur
Leren van de natuur dus toch heel nuttig zijn om aerodynamische ontwerpen te maken.
Stroomlijnen – wat is dat?
De term “stroomlijn” komt oorspronkelijk uit de wetenschap en de techniek, maar wat is het?
