De stroomlijn kondigde een nieuw soort moderniteit aan. De logge, rokende machines van de negentiende eeuw waren achterhaald. De nieuwe vorm kenmerkte zich door een
gesloten buitenkant; het verbergen van losse onderdelen en uitsteeksels; en afgeronde, vloeiende lijnen.
Gestroomlijnd ontwerp is vaak gepresenteerd als onvermijdelijke uitkomst van de wetenschap. Daarmee staat het symbool voor een nieuwe, moderne tijd. Het is de verbeelding van vooruitgang; een streven naar voortdurende verbetering en uiteindelijk perfectie.
Prototypen
In zowel Europa als Amerika deden ingenieurs en ontwerpers pogingen om dit glanzende toekomstbeeld te realiseren. Één van de invloedrijkste voorbeelden is de “spoorzeppelin” (1929) van de Duitse ingenieur Franz Kruckenberg. Deze poging om vliegtuig- en treintechniek te combineren baarde wereldwijd opzien.
In Amerika presenteerde de ontwerper Buckminster Fuller zijn beroemde Dymaxion Car op de wereldtentoonstelling in Chicago in 1933. De experimentele auto had een opvallende, langwerpige vorm en een uniek stuursysteem, dat op schepen was gebaseerd. Dit maakte de wagen echter moeilijk bestuurbaar bij hoge snelheden.
De opvallende Schlör-wagen (1939) van de Duitser Karl Schlör had uitzonderlijk lage luchtweerstand, maar was door zijn vleugelachtige vorm ook moeilijk te besturen bij harde wind. Vanwege de Tweede Wereldoorlog werd elke ontwikkeling aan deze auto stilgelegd. Het enige prototype verdween.
Vloeiende vorm
De vloeiende stroomlijnvorm was niet enkel op wetenschap gebaseerd. Dat blijkt wel uit de vele kunstenaars en architecten die het op een veel vrijere manier toepasten. De Duitse architect Erich Mendelsohn verklaarde dat de haast van de moderne mens alleen overwonnen kan worden door “de meest perfecte snelheid”. In vloeiende, vlotte lijnen tekende hij gebouwen die het best bekeken konden worden vanuit een voorbij zoevende auto.
Meer
Historische, gestroomlijnde boeken
Over stroomlijning, zowel de ontwerpstijl als het wetenschappelijke fenomeen, is en wordt nog steeds veel geschreven. Een selectie aan historische boeken van conservator Tomas van den Heuvel.
Gestroomlijnde sporters
Wielrenster Ellen van Dijk is zevenvoudig wereldkampioen en zette in 2022 het werelduurrecord op haar naam. In deze video vertelt ze waarom stroomlijning voor haar belangrijk is.
Gestroomlijnde zonneauto’s
Zonneauto’s moeten zo efficiënt mogelijk zijn en worden daarom helemaal gestroomlijnd. In deze video vertelt Luc Evertzen van Solar Team Twente je meer over het belang van stroomlijning bij zonneauto’s.
Gestroomlijnde dieren
In de zoektocht naar de ideale stroomlijn wordt vaak gekeken naar de natuur. Maar waar hebben we het eigenlijk over als we het hebben over gestroomlijnde dieren?
Stroomlijning en luchtweerstand
Wat is een stroomlijn? En wat is luchtweerstand? In deze video legt Thijs van Druenen van Technische Universiteit Eindhoven je de basis uit.
Toekomst
Juist in onze tijd van klimaatontwrichting en brandstofschaarste staat het terugdringen van luchtweerstand weer hoog op de agenda van ontwerpers.
Prestatie
Aero-of hydrodynamica is cruciaal voor snelheidssporten als zwemmen, wielrennen, schaatsen, bobsleeën en skiën.
Ideaal
Het gestroomlijnde design ging in zijn hoogtijdagen samen met bepaalde moderne idealen.
Iconen
Nieuwe, gestroomlijnde voertuigen werden in advertenties en reclames vaak aangeprezen als de toekomst van het vervoer. Stroomlijntreinen, -auto’s, -vliegtuigen en -boten kregen zo een iconische status.
Experiment
In veel vroege experimenten werd de luchtweerstand van verschillende vormen met elkaar vergeleken om zo de perfecte vorm te achterhalen.
Betovering
De nieuwe mogelijkheden voor vooruitgang hadden grote invloed op de kunst en de populaire cultuur.
Natuur
Leren van de natuur dus toch heel nuttig zijn om aerodynamische ontwerpen te maken.
Stroomlijnen – wat is dat?
De term “stroomlijn” komt oorspronkelijk uit de wetenschap en de techniek, maar wat is het?
