Naast alle mooie, exclusieve en soms gewone sneakers, zijn er inmiddels ook veel controversiële sneakers. Sommige werden verboden, terwijl andere hele sterke gevoelens oproepen, en dan zijn er ook nog rechtszaken tussen makers en merken. De lijst met in opspraak geraakte sneakers is inmiddels lang; hieronder een kort overzicht met een aantal van de meest spraakmakende.
Puma Tahoe
Met 68 kleine brushspikes (‘borstelspikes’) op de zool bood de Puma Tahoe, uitgebracht in 1964, meer grip en minder weerstand dan de traditionele hardloopschoenen op moderne hardloopbanen. Een aantal Amerikaanse atleten, onder wie John Carlos, vestigden tijdens de training wereldrecords op deze schoenen. Na druk van Adidas, Puma’s concurrent, bestempelde het Olympisch Comité de schoen als gevaarlijk en het gebruik ervan werd op de Olympische Spelen van 1968 in Mexico-Stad verboden. Als gevolg hiervan werden eerder gevestigde records ongeldig verklaard.
Saillant detail: Puma en Adidas hebben onderling altijd een flinke strijd gehad, ze komen namelijk voort uit een familieruzie. In de jaren twintig werd de Gebrüder Dassler Schuhfabrik opgericht door de broers Adolf (Adi) en Rudolf Dassler. Tijdens de tweede wereldoorlog kregen de broers een onherstelbare ruzie, waarna Rudolf in 1948 Puma begon. Als reactie daarop liet Adolf het merk Dassler omdopen tot Adidas. Die rivaliteit was overigens niet alleen te merken binnen de familie, maar ook in de stad Herzogenaurach waar beide fabrieken stonden. Lees meer over het effect op deze stad, vroeger maar zeker ook nu, in dit artikel.
“Satan Shoes”
In 2019 bracht kunstenaarscollectief MSCHF in samenwerking met Nike, een schoen uit die al snel de bijnaam ‘Jesus Shoes’ kreeg door alle Bijbelse referenties die erin verwerkt waren. In maart 2021 besloot MSCHF een vervolg te geven aan deze schoen, maar dan zonder Nike. Samen met rapper Lil Nas X brachten zij de zogenaamde ‘Satan Shoes’ uit in een editie van 666 paar. De satanische variant heeft onder andere mensenbloed in de zool, een pentagram en een verwijzing naar Luke 10:18 waarin Satan uit de hemel valt. De schoen riep veel emoties op bij consumenten en zelfs Amerikaanse politici. Nike haastte zich om direct bekend te maken dat zij niet meegewerkt hadden aan de sneaker. Kort daarop werd dit kracht bijgezet door een rechtszaak, op de schoen was namelijk het logo van Nike zichtbaar. De rechter gaf Nike gelijk waardoor de sneaker niet meer verkocht mag worden.
Nike SB x Staple NYC Dunk Low ‘Pigeon’. Foto Michael van Hal
Nike SB x Staple NYC Dunk Low ‘Pigeon’
De grijze suède Nike SB Dunk Low met een duif als symbool van New York is een ontwerp van Jeff Staple en werd in 2005 in zijn Reed Space-store verkocht. In de winkel waren slechts 30 paar te koop (150 wereldwijd), dus toegewijde fans bivakkeerden voor de deur en de release van de schoen leidde tot een rel. De politie moest de kopers naar binnen en buiten begeleiden om te voorkomen dat ze werden beroofd.
Door veel sneakerheads wordt dit moment inmiddels gezien als de basis voor de hedendaagse drop-cultuur. Dat komt met name door de media-aandacht een dag later. Zo kopte de voorpagina van de New York Post: “Sneaker razernij”. Daarnaast werd de sneaker in een hele kleine oplage uitgebracht, wat daarvoor nooit eerder was voorgekomen. Een dag later werd de schoen al voor $1.000 aangeboden op Ebay, terwijl de originele verkoopprijs $300 was. Door de combinatie van de media-aandacht, de kleine oplage en de prijs die over de kop ging kregen steeds meer mensen aandacht voor de hedendaagse sneakercultuur. Ontwerper Jeff Staple zei in 2018 het volgende over die omslag: “Voor de rel was de sneakercultuur underground en een beetje nerdy. Daarna kwamen er investeringsbankiers in de winkel die ons vertelden: ‘Vroeger kochten we sigaren en wijn. Nu gaan we alleen sneakers kopen.’ Het veranderde van de ene dag op de andere.”
Paris-sneaker
Het modehuis Balenciaga is inmiddels berucht geworden dankzij hun spraakmakende ontwerpen, waaronder ook de Paris-sneaker uit 2022. Een op het oog compleet verwoeste sneaker, vol vlekken en scheuren. Zogenaamde destroyed sneakers, nieuwe schoenen met gebruikssporen, zijn al langer populair bij zowel merken als consumenten, maar Balenciaga gaat met hun fully destroyed sneaker echt een stap verder. Het opmerkelijke uiterlijk zorgde voor veel woedende reacties op social media, helemaal in combinatie met het prijskaartje van 1.750 euro.
Het Leger des Heils greep de sneaker vervolgens direct aan om aandacht te vragen voor dak- en thuislozen in Nederland met hun ‘truly destroyed sneaker’. Die, in tegenstelling tot het origineel, echt gedragen is door mensen die op straat leven.
Nike Air Yeezy 2 ‘Red October’. Foto Michael van Hal
Nike Air Yeezy 2 ‘Red October’
In 2014 was het een van de meest gewilde en gezochte sneakers: de Nike Air Yeezy 2 ‘Red October’. Deze ontstond uit een samenwerking tussen Nike en Ye (voorheen Kanye West), maar het hele proces verliep verre van soepel. Dat begon in 2013 na het uitlekken van de ontwerpen, waarna Ye de sneakers tijdens een tour door de Verenigde Staten droeg. Fans keken enorm uit naar het model, maar de releasedatum werd keer op keer verschoven.
Uiteindelijk besloot Ye halverwege zijn tour te stoppen met het dragen van de sneakers en haalde hij op het podium zelfs uit naar Nike. Hierna kwamen de geruchten snel opgang: de schoen zou niet meer worden uitgebracht en Ye zou zelfs met een ander merk in zee gaan. Dat laatste werd in december 2013 bevestigd, toen Adidas aankondigde samen te gaan werken met de rapper. Tegelijkertijd wisten fans dat ergens nog een voorraad van de Nike Air Yeezy 2 ‘Red October’ moest bestaan. Uiteindelijk plaatste Nike op 9 februari 2014 een bericht op Twitter waarin stond dat de schoen te koop was, zonder de gebruikelijke aankondiging die vaak weken of soms zelfs maanden van te voren wordt gedaan. De langverwachte schoen was binnen 11 minuten uitverkocht en blijft tot op de dag van vandaag extreem gewild. Waarschijnlijk door de gelimiteerde oplage en misschien ook wel door het onder sneakerheads inmiddels beruchte verhaal.
Meer Artikelen
Ze sneaken je kast in… sneakers
Nancy Bocken is hoogleraar Sustainable Business aan de Universiteit Maastricht. Voor de Derde Verdieping duidt ze de impact van de mode-industrie op het milieu én deelt ze tips hoe zowel de overheid, sneakermarken en sneakerliefhebbers duurzamere keuzes kunnen maken.
Op het snijvlak van duurzaamheid en design
Schoenen van duurzame materialen zoals appelleer, paddenstoelenleer en gerecycled rubber zien we steeds vaker terug als alternatief voor dierlijk leer. Waar ligt de potentie en waar liggen de uitdagingen?
Mijn schoenen vertellen leugens over mijn kindertijd
Een reflectie op de workshop PORTAL 012 van Elisa van Joolen, door schrijfster Emma van Meyeren en fotograaf Nikola Lamburov.
Hoe we de wereld stuk rennen met onze hardloopschoenen
In een wereld waar het draait om minimale marges tussen winst en verlies, delft het milieu vaak het onderspit. Fabrikanten denken vooral in winst, niet in verlies en al helemaal niet in verlies voor de planeet. Dat geldt ook voor de maker van je hypermoderne stampers.
NFT’s van virtuele sneakers
Nike, Adidas en Puma, maar ook nieuwe merken richten zich erop: NFT sneakers oftewel virtuele sneakers.
Waarom kunnen sneakers niet genderneutraal zijn?
Titi Finlay is een Londense content creator, sneakerhead en sneakeractivist. Voor de Derde Verdieping probeert ze een antwoord te geven op de vraag waarom sneakers niet genderneutraal kunnen zijn.
Het tentoonstellingsontwerp van Koehorst in ’t Veld
Ontwerpers Jannetje en Toon vertellen over het concept achter het tentoonstellingsontwerp, de details en uitdagingen.
Feiten uit de sneakerindustrie
De sneakerindustrie is gigantisch. In 2021 alleen al zijn er 1,2 miljard sneakers wereldwijd verkocht, bijna tweemaal zoveel als in 2012.
Sneaker dictionary
In onze sneaker dictionary vind je een overzicht van de belangrijkste, meest gebruikte en soms ook gewoon leukste woorden.
Sneakeranatomie
De zool van een sneaker kan iedereen aanwijzen, maar wat is een upper? Waar zit de snor? En wat hebben het oogje en de veterstift gemeen? Ontdek het in deze sneakeranatomie.
Sneakers vanaf de jaren ’00
Nog steeds blijft de sneaker onverminderd populair, zeker onder jongeren. Wereldwijd blijven subculturen specifieke modellen aan hun dagelijkse ‘uniform’ toevoegen.
Sneakers in de jaren ’90
In de jaren 90 kreeg de sneaker voet aan wal in Nederland dankzij gabbers en bubbling, maar ook in Londen ontstond een unieke manier om de sneaker te stylen.
Sneakers in de jaren ‘80
In de jaren 80 ontstonden de eerste samenwerkingen. Dit bleef echter niet beperkt tot rolmodellen, ook de eerste collab met een winkel ontstond in deze tijd.
Sneakers in de jaren ‘70
Sneakercultuur is overal dankzij de invloed van jongeren uit achterstandswijken in grote steden. Zij hadden de hand in het verheffen van de sneaker van pure sportschoen tot felbegeerd stijlicoon.
Kijktip: het ontstaan van sneakercultuur
Sneakercultuur is inmiddels een wereldwijd fenomeen, maar ontstond lokaal, nog voor de opkomst van het internet. In de serie Sole Origins word je meegenomen naar steden die hier grote impact op hebben gehad.
Uit de tentoonstelling: introductie
Maar weinig voorwerpen zijn zo universeel en veelzijdig als de sneaker. Daarmee is het het onbetwiste culturele symbool van onze tijd, die een brug slaat tussen cultuur, ontwerp, mode, muziek en technologie.
Uit de tentoonstelling: style
Met dank aan de invloed van jongeren uit achterstandswijken in grote steden is de sneakercultuur is overal. Zij hadden de hand in het verheffen van de sneaker van pure sportschoen tot felbegeerd stijlicoon.
Uit de tentoonstelling: performance
De meeste sportschoenen die we als baanbrekend beschouwen, zijn ontwerpen voor de optimalisatie van sportprestaties. Uitgangspunten voor ontwerpers zijn eigenschappen als grip, pasvorm, stabiliteit, demping en energy-return.
Uit de tentoonstelling: tipping point
In de jaren 90 wagen grote sportmerken zich buiten hun comfort zone, en gaan exclusieve samenwerkingen aan met kleine retailers en progressieve modeontwerpers.
Uit de tentoonstelling: duurzaamheid en circulair design
De sneakerindustrie is milieubelastend, maar inmiddels zijn er veel hoopgevende projecten in gang gezet om deze problemen aan te pakken.
