Toen sneakermerken de populariteit onder jongeren doorkregen, probeerden ze hen te verleiden door muzikanten en sporthelden in te zetten als rolmodellen. In de jaren 80 ontstonden dan ook de eerste samenwerkingen. Dit bleef echter niet beperkt tot rolmodellen, ook de eerste collab met een winkel ontstond in deze tijd.
Jordan
In 1984 tekende Nike een contract met basketbalspeler Michael Jordan, destijds een groentje bij de Chicago Bulls. Voor het eerst ontwikkelde het merk speciaal een schoen voor één sporter: de Jordan I. Het succes van deze schoen leidde tot meerdere modellen en uiteindelijk in 1997 tot een op zichzelf staand merk. Het is Nike’s enige offshoot-merk. Het bureau Wieden+Kennedy ontwikkelde een uitgekiende reclamecampagne voor het merk. Jordan werkte voor een reeks reclamespotjes samen met regisseur Spike Lee als zijn alter ego Mars Blackmon, het door Jordan geobsedeerde personage uit Lee’s film She’s Gotta Have It (1986). Inmiddels heeft het merk Jordan zesendertig sneakermodellen uitgebracht.
Foto Michael van Hal
Run-DMC en Adidas
Hiphopgroep Run-DMC was de eerste bekende, niet uit de sportwereld afkomstige naam die een contract met een sportmerk afsloot. Hun iconische look van Adidas Superstars zonder veters en met een naar buiten geduwde tong bepaalde lang het beeld van de populaire New Yorkse stijl. De Adidas-schoenen waren duur en door de trage distributie en productie in de jaren 70 alleen beschikbaar voor professionele atleten. Deze schaarste maakte de Superstar een van de meest begeerde modellen in het New York van de jaren 80. Run-DMC’s album Raising Hell in 1986 – met het nummer ‘My Adidas’ – was een doorslaand succes wat hun een 1 miljoen dollar deal opleverende met Adidas.
Skating California
Aan de Amerikaanse westkust ontstond in de jaren 70 en 80 een geheel eigen visie op de sneaker als gevolg van de groeiende populariteit van het skateboarden. Groepen als de Z-Boys zochten functionele en slijtvaste sneakers die bij hun onstuimige skatestijl pasten. Hun sneakers moesten tegen een stootje kunnen, wanneer ze bijvoorbeeld een smak maakten op de grond of tegen het beton. Hun voorkeur ging uit naar sneakers van het lokale merk Vans. Dit sneakermerk hanteerde een uniek businessmodel dat het mogelijk maakte om bestaande schoenen gemakkelijk aan te passen aan de wensen van de gebruikers.
Foto Peter Tijhuis
Waar Jordan en skaten samenkomen
Skaters droegen vaak basketbalschoenen, zoals de Nike Blazer, vanwege de combinatie van stevigheid en stabiliteit. In die tijd maakten maar weinig grote merken modellen speciaal voor skateboarders. Nike’s Air Jordan I werd populair bij veel skaters, vooral toen de prijs werd verlaagd nadat Nike de markt had verzadigd. Veel modellen die in de jaren 90 door opkomende skateboardmerken werden ontwikkeld, leken op de Jordan-sneakers.
The Three Amigos
Toen de Nike Air Force 1 uitkwam in 1982, was deze slechts kort verkrijgbaar in de winkels. De sneaker werd met name populair in de New Yorkse wijk Harlem, waardoor het model de bijnaam ‘Uptowns’ verwierf. De verspreiding van de schoen aan de Amerikaanse oostkust werd opgemerkt door drie retailers uit Baltimore – ook wel ‘the Three Amigos’ genoemd – die Nike overhaalden om het model opnieuw uit te brengen. Het leidde in 1984 tot het initiatief Color of the Month (‘Kleur van de Maand’). Dit was de eerste keer dat een niet meer leverbaar model opnieuw werd uitgebracht op basis van de consumentenvraag. Dit was het begin van wat nu de normale praktijk is: het uitbrengen van retromodellen, exclusieve regionale modellen en limited editions.
Nike Air Force 1. Foto Michael van Hal
Meer Artikelen
Ze sneaken je kast in… sneakers
Nancy Bocken is hoogleraar Sustainable Business aan de Universiteit Maastricht. Voor de Derde Verdieping duidt ze de impact van de mode-industrie op het milieu én deelt ze tips hoe zowel de overheid, sneakermarken en sneakerliefhebbers duurzamere keuzes kunnen maken.
Op het snijvlak van duurzaamheid en design
Schoenen van duurzame materialen zoals appelleer, paddenstoelenleer en gerecycled rubber zien we steeds vaker terug als alternatief voor dierlijk leer. Waar ligt de potentie en waar liggen de uitdagingen?
Mijn schoenen vertellen leugens over mijn kindertijd
Een reflectie op de workshop PORTAL 012 van Elisa van Joolen, door schrijfster Emma van Meyeren en fotograaf Nikola Lamburov.
Hoe we de wereld stuk rennen met onze hardloopschoenen
In een wereld waar het draait om minimale marges tussen winst en verlies, delft het milieu vaak het onderspit. Fabrikanten denken vooral in winst, niet in verlies en al helemaal niet in verlies voor de planeet. Dat geldt ook voor de maker van je hypermoderne stampers.
NFT’s van virtuele sneakers
Nike, Adidas en Puma, maar ook nieuwe merken richten zich erop: NFT sneakers oftewel virtuele sneakers.
Waarom kunnen sneakers niet genderneutraal zijn?
Titi Finlay is een Londense content creator, sneakerhead en sneakeractivist. Voor de Derde Verdieping probeert ze een antwoord te geven op de vraag waarom sneakers niet genderneutraal kunnen zijn.
Controversiële sneakers
Sommige werden verboden, terwijl andere hele sterke gevoelens oproepen, en dan zijn er ook nog rechtszaken tussen makers en merken.
Het tentoonstellingsontwerp van Koehorst in ’t Veld
Ontwerpers Jannetje en Toon vertellen over het concept achter het tentoonstellingsontwerp, de details en uitdagingen.
Feiten uit de sneakerindustrie
De sneakerindustrie is gigantisch. In 2021 alleen al zijn er 1,2 miljard sneakers wereldwijd verkocht, bijna tweemaal zoveel als in 2012.
Sneaker dictionary
In onze sneaker dictionary vind je een overzicht van de belangrijkste, meest gebruikte en soms ook gewoon leukste woorden.
Sneakeranatomie
De zool van een sneaker kan iedereen aanwijzen, maar wat is een upper? Waar zit de snor? En wat hebben het oogje en de veterstift gemeen? Ontdek het in deze sneakeranatomie.
Sneakers vanaf de jaren ’00
Nog steeds blijft de sneaker onverminderd populair, zeker onder jongeren. Wereldwijd blijven subculturen specifieke modellen aan hun dagelijkse ‘uniform’ toevoegen.
Sneakers in de jaren ’90
In de jaren 90 kreeg de sneaker voet aan wal in Nederland dankzij gabbers en bubbling, maar ook in Londen ontstond een unieke manier om de sneaker te stylen.
Sneakers in de jaren ‘70
Sneakercultuur is overal dankzij de invloed van jongeren uit achterstandswijken in grote steden. Zij hadden de hand in het verheffen van de sneaker van pure sportschoen tot felbegeerd stijlicoon.
Kijktip: het ontstaan van sneakercultuur
Sneakercultuur is inmiddels een wereldwijd fenomeen, maar ontstond lokaal, nog voor de opkomst van het internet. In de serie Sole Origins word je meegenomen naar steden die hier grote impact op hebben gehad.
Uit de tentoonstelling: introductie
Maar weinig voorwerpen zijn zo universeel en veelzijdig als de sneaker. Daarmee is het het onbetwiste culturele symbool van onze tijd, die een brug slaat tussen cultuur, ontwerp, mode, muziek en technologie.
Uit de tentoonstelling: style
Met dank aan de invloed van jongeren uit achterstandswijken in grote steden is de sneakercultuur is overal. Zij hadden de hand in het verheffen van de sneaker van pure sportschoen tot felbegeerd stijlicoon.
Uit de tentoonstelling: performance
De meeste sportschoenen die we als baanbrekend beschouwen, zijn ontwerpen voor de optimalisatie van sportprestaties. Uitgangspunten voor ontwerpers zijn eigenschappen als grip, pasvorm, stabiliteit, demping en energy-return.
Uit de tentoonstelling: tipping point
In de jaren 90 wagen grote sportmerken zich buiten hun comfort zone, en gaan exclusieve samenwerkingen aan met kleine retailers en progressieve modeontwerpers.
Uit de tentoonstelling: duurzaamheid en circulair design
De sneakerindustrie is milieubelastend, maar inmiddels zijn er veel hoopgevende projecten in gang gezet om deze problemen aan te pakken.
